Kişilik türü teorisi üzerine çalışanlar, başkalarının kişilik türlerini öğrenme konusunda genellikle oldukça heveslidir. Bu teori, başkalarını daha derinlemesine anlamamıza yardımcı olur ve bu da yakın ya da yüzeysel tüm sosyal ilişkilerde büyük avantajlar sağlayabilir. Kişiliğin tümünü yansıtmasa da, birinin benzersizliğini keşfetmek için harika bir başlangıç noktasıdır. Ne mutlu ki elimizin altında harika ücretsiz kişilik testimiz var!
Ancak, bazen birinden bu testi yapmasını istemek uygun ya da mümkün olmayabilir. Yine de o kişinin kişilik türü hakkında merak içinde kalabilirsiniz; belki söylediklerine kulak verirken ya da davranışlarını izlerken tahmin yürütüyorsunuzdur. İşte size, diğer yazılarda da yaptığım gibi, bu tahminlerinizi daha isabetli hale getirme konusunda yardımcı olmak için buradayım.
Bu yazıda, kişilik teorisi sistemimizdeki beşinci ve son kişilik özellik çiftini ele alacağız: Çalkantılı ve Özgüvenli Kimlik özellikleri. Bu kişilik varyantları arasındaki belirgin farkları açıklayacağım (bir kişinin kişilik türü ne olursa olsun, Özgüvenli ya da Çalkantılı olabilir) ve biraz araştırma verimizle onları nasıl ayırt edebileceğinizi göstereceğim. Haydi başlayalım!
Kimlik özelliği ayrımı
Kabaca söylemek gerekirse, Kimlik özellikleri kişinin özgüveni ve duygusal dengesi hakkında ipuçları verir. Çalkantılı kişilikler genellikle daha çok şüphe duyan ve daha tepkisel görünürken, Özgüvenli kişilikler bu konuda daha az eğilimlidir. Bunlar önemli ama aynı zamanda geniş farklardır; çünkü Kimlik özellikleri bazı davranışlarla güçlü bir şekilde ilişkilense de, diğer kişilik nitelikleri de oldukça etkilidir. Birinin Kimlik özelliğini tahmin etmeye çalışırken, diğer niteliklerle daha az ilişkili ve doğrudan Kimlik özelliğine işaret eden davranışlara odaklanmak en iyisidir.
Birinin Çalkantılı mı yoksa Özgüvenli mi olduğunu tahmin etmeye çalışırken akılda tutulması gereken önemli bir nokta, Kimlik özelliklerinin birçok yönünün duygusal olması nedeniyle içsel bir yapıya sahip olduğudur. Bu farkları görebilmek için dışa yansıyan etkilerini fark etmeyi öğrenmeniz gerekir. Özgüvenli ve Çalkantılı kişilik türleri arasında oldukça belirgin sapmalar gösteren ve gerçek dünyadaki davranışlara da kolayca yansıyabilecek birkaç veri noktasını seçtim. Başlayalım:
"Başkalarının sizi nasıl algıladığı konusunda endişeleniyor musunuz?"
Muhtemelen herkesin kendini az çok yakın bulduğu bir soru bu; ancak genel veriler, Çalkantılı kişiliklerin %81’inin, Özgüvenli kişiliklerin ise %34’ünün bu ifadeye katıldığını gösteriyor. Aynı temel kişilik türüne sahip kişiler arasında bile yaşantılar farklı olabilir. Örneğin, Buyurucu (ENTJ) kişiliklerine bakalım – Özgüvenli Buyurucuların (ENTJ-A) yalnızca yaklaşık %17’si bu ifadeye katılırken, Çalkantılı Buyurucuların (ENTJ-T) %68’i aynı şekilde düşünmektedir.
Aynı diğer kişilik niteliklerine sahip kişilerin davranışlarının Kimlik özellikleri doğrultusunda nasıl farklılaşabileceği, birinin Kimlik özelliğini tahmin ederken dikkate alınmalıdır. Örneğin, Buyurucu kişiliklerin genellikle sert ve dışa dönük davranışları, başkalarının onları nasıl algıladığı konusunda endişe ettiklerinde nasıl etkilenir? Çalkantılı bir Kimliğe sahip olmaları, onların onay arayışlarını artırabilir; bu da onları sosyal ortamlarda daha sempatik bireyler haline getirebilir – sevilmek istediklerinden dolayı cana yakın davranabilirler.
Öte yandan, başkalarının algılarına dair duydukları endişe, Çalkantılı bireylerin egolarını daha kırılgan hale de getirebilir. Bu durumda, birinin kendilerini sorgulaması veya onları eleştirmesi durumunda Çalkantılı Buyurucular oldukça savunmacı ya da kırıcı bir tutum sergileyebilir. Sosyal sürtüşmeler, içedönük pek çok İçedönük bireyi içine kapanmaya iterken, Çalkantılı bir Buyurucu öfkesini açık bir şekilde dışa vurabilir.
Aynı şekilde, Çalkantılı bir Buyurucu kişiler üzerindeki algılarına olan takıntısını gösterişli tavırlarla ve ilgi odağı olma çabalarıyla dışa vurabilirken, aynı kaygılar birçok İçedönük kişilik türünde sadece çekingenlik biçimini alabilir. Kimlik özelliğinin, diğer kişilik özelliklerinin ifadesi üzerindeki etkisi oldukça karmaşıktır ve bu nedenle herhangi bir davranışı doğrudan Çalkantılı ya da Özgüvenli olarak sınıflandırmak zordur – en azından diğer özellikleri de bilmeden.
Bu nedenle, yukarıdaki araştırma sorusuna dayanarak birinin Kimlik özelliğini tahmin ediyorsanız, belirli bir davranış biçimindense, sosyal güvensizlik düzeyine bakmak daha güvenli olacaktır. Bu da, birinin başkaları tarafından olumlu algılanmaya ne kadar önem verdiği ve olumsuz algılandığını hissettiğinde ne kadar güçlü tepki verdiği üzerinden anlaşılabilir. Sosyal risklerin yüksek olduğu anlarda ve günlük durumlarda sergilenen davranışlar arasındaki farklara dikkat edin. Eğer biri başkalarını etkilemek için tipik davranışlarının dışına kolayca çıkıyorsa, Çalkantılı olma ihtimali daha yüksektir. Öte yandan, davranışlarından pek ödün vermiyor, başkalarının beğenisini kazanmak için şekil değiştirmiyorsa, bu onun başkalarının ne düşündüğü konusunda daha az kaygılı olduğunu ve dolayısıyla Özgüvenli Kimliğe daha yakın olduğunu gösterir.
Aynı şekilde, başka birinin onu sevmediğini duyduğunda verdiği tepki de tahmin yapmanıza yardımcı olabilir. Özgüvenli biri sosyal reddedilme veya onaylanmama karşısında muhtemelen daha ılımlı tepkiler verecektir. Üzülebilir, sinirlenebilir, hayal kırıklığı yaşayabilir; ancak genellikle duygusal olarak yıkılmaz ve bu durumu fazla uzatmadan geride bırakabilir. Öte yandan Çalkantılı biri, böyle olumsuz duygularla daha uzun süre mücadele edebilir. Bu tür olumsuz ruh hallerini arkadaşlarınızda ya da iş arkadaşlarınızda dışarıdan fark etmek genellikle zor değildir, bu yüzden gözünüz açık olsun. Bu noktayı geliştirmek için bir araştırma sorusuna daha bakalım.
"Orta düzeyde stresli bir olayın sizi olumsuz etkilemesini engellemekte zorlanıyor musunuz?"
Bu soru, Kimlik özelliğinin tepkisellik yönüne işaret eder – dinginlik ile dalgalanma arasında bir fark. Çalkantılı kişiliklerin yaklaşık %82’si bu ifadeye katılırken, Özgüvenlilerin yalnızca %33’ü katılıyor. Elbette Özgüvenli bireyler de stresin getirdiği olumsuz duyguları hissedebilir, ancak bu duyguların etkileri onlarda genellikle daha hafiftir. Herkes hayatın zorlukları karşısında sarsılabilir; ancak bazıları için bu sarsıntılar daha hafif ve kısa sürer. Özgüvenli kişilikler stres başa çıkma yöntemlerini daha etkili biçimde uygulayabilir, ama büyük ihtimalle asıl fark, baştan itibaren tepkilerinin daha az yoğun olmasıdır. Bu da onların kendilerini daha kolay toparlamalarını ve olumsuzluklara fazla kapılmadan yollarına devam etmelerini sağlar.
Öte yandan, Çalkantılı kişilik varyantları için orta düzeyde stres yaratan olaylar bile çift yönlü bir zorluk oluşturabilir – hem ilk tepkileri daha olumsuz olabilir, hem de dengeyi yeniden sağlama süreçleri daha sancılı geçebilir. Hayattaki sorunlara karşı abartılı tepkiler veren biri dikkat çekiyorsa, muhtemelen Çalkantılı bir kişiliğe sahiptir. Yine, burada da belirli bir davranıştan çok, davranışın yoğunluğu önemlidir. Sürekli olarak endişeli görünen biri, büyük olasılıkla Çalkantılı bir kişiliğe sahiptir.
Çalkantılı kişiliklerin Kimlik özelliklerini geliştirip bunu bir avantaja çevirmelerine yardımcı olmak amacıyla özel olarak hazırlanmış rehber serilerimiz olduğunu biliyor muydunuz? Daha fazla bilgi alın →
Şüphe de Çalkantılı Kimliğin göstergelerindendir. Yukarıdaki araştırma sorusunda doğrudan dile getirilmese de, stresin en yaygın “olumsuz etkilerinden” biri öz güven eksikliği ve kendini sorgulama halidir. Güçlü şekilde Çalkantılı biri stresli bir olay yaşadığında, öz güvenini koruması oldukça zorlaşabilir ve en azından kısa süreliğine kendine dair ciddi şüpheler yaşayabilir. Bu durum özellikle o stresli olay, kişinin önceden belirlemiş olduğu bir hedefle çakıştığında daha belirgin olur. Buna karşılık, Özgüvenli kişiler, karşılaştıkları zorluklara rağmen kendilerine duydukları güveni daha rahat koruyabilirler.
Birinin bir aksilik sonrası sergilediği kendinden şüphe düzeyi, o kişinin Çalkantılı mı yoksa Özgüvenli mi olduğunu tahmin etmenize yardımcı olabilir. Eğer kişi, yaptığı şeyi sürekli sorguluyor, kararlarını değerlendirip duruyor ve ilerlemesini kaybediyorsa, muhtemelen Çalkantılıdır. Öte yandan, bir aksilik karşısında sarsılmadan durabiliyor ve heyecanını kaybetmiyorsa, büyük olasılıkla Özgüvenli kategorisindedir. Bu tür kişilikler genel olarak iyimserliklerini ve öz güvenlerini korumakta daha başarılıdır – elbette onların da şüpheleri olabilir, ama bu şüpheler, hayat yolculuğunda önlerine çıkan engeller olmaktan çok, arka koltuktaki sessiz yol arkadaşları gibidir.
Sonuç
Hiçbir tekil davranış ya da olay, birinin Kimlik özelliğini kesin olarak göstermez, ancak test yapma imkânı olmadan birinin kişiliğini çözmeye çalıştığınızda her ayrıntı önemlidir. Zamanla çeşitli göstergeleri ve davranış kalıplarını gözlemleyerek bir eğilim oluşturabilirsiniz. Ve birinin kişilik türünü tahmin ettiğinizde, bu tahmini “canlı” bir tahmin olarak tutun – zamanla değişmeye açık olsun. Çünkü kişilik türü doğru belirlenmiş olsa bile, her birey benzersizdir. Kişilik türü sadece bir başlangıç noktasıdır; geriye kalan kişisel özellikleri keşfetmenin en iyi yolu ise karşılıklı saygılı, nazik ve merak dolu etkileşimlerdir. Bilgili gözlemler, gerçek ve samimi bir bağın yerini tutamaz.
Sözlerimi bitirirken, birini tanırken onun Kimlik özelliğini fark etmenin özel bir fırsat olduğunu söylemek istiyorum. Örneğin, stres altındaki bir Çalkantılı kişi, gösterdiğiniz anlayış ve desteğe minnettar kalabilir; sadece empatiniz sayesinde kalıcı ve sıcak bir dostluk kurulabilir. Aynı şekilde, özgüveni yüksek bir Özgüvenli kişi, sizin daha zor taraflarınızı tolere edecek duygusal sağlamlığa sahip olabilir, bu da sizi sosyal kaygılarınızı bir kenara bırakıp kendiniz gibi davranmaya teşvik edebilir. Kimlik kişilik özellikleri duygusal güvenlik ile ilgilidir; onları anlamak, her türden derin ilişkiye kapı açabilir. Keyifli tahminler!
Daha fazla oku
- Çalkantılı kişilik türlerinin 6 gizli gücü
- Gerçek hayatta İçedönüklüğü ve Dışadönüklüğü fark etmenin yolları
- Sezgisel ve Gerçekçi kişilik türleri nasıl ayırt edilir?
- Gerçek dünyada kişilik özelliklerini gözlemleme: Mantıklı vs. Duygusal
- Planlı ve Araştırmacı kişilikleri test olmadan ayırt etmenin yolları