Tôi biết một người, một cô gái trẻ mà tôi sẽ gọi là Mary. Cô ấy là một người bạn tuyệt vời, luôn cười đùa vui vẻ và rất thú vị khi ở bên cạnh. Nhưng lần đầu tiên tôi ôm Mary, cô ấy cứng đờ như khúc gỗ. Với tôi, việc ôm – hay bất kỳ sự đụng chạm thân mật nào – đều diễn ra một cách tự nhiên khi tôi ở cùng bạn bè. Tuy nhiên, tôi nhanh chóng nhận ra Mary hoàn toàn trái ngược.
Qua thời gian, khi tình bạn giữa chúng tôi trở nên sâu sắc hơn, tôi nhận thấy rõ cô ấy rất khó chịu khi người khác chạm vào mình. Cô né tránh những bàn tay đưa đến với sự linh hoạt và uyển chuyển như một vũ công. Thật sự rất ấn tượng, cái cách cô ấy bảo vệ không gian cá nhân của mình.
Một ngày nọ tôi hỏi cô ấy về chuyện đó – vì tôi vốn tò mò là vậy. Và câu trả lời của cô đơn giản mà sâu sắc. Cô nhún vai và nói, “Chỉ là tôi như vậy, tôi luôn là như thế.” Tôi không thể không ngưỡng mộ sự tự chấp nhận không cần giải thích của cô. Rồi cô nói thêm, “Đó chỉ là một phần tính cách của tôi.”
Ở thời điểm này, bạn nên thử làm bài kiểm tra tính cách miễn phí của chúng tôi nếu bạn chưa biết kiểu tính cách của mình là gì.
Tính cách ảnh hưởng thế nào đến việc thích hay không thích tiếp xúc cơ thể
Dữ liệu từ nghiên cứu của chúng tôi hoàn toàn ủng hộ nhận định của Mary về bản thân cô ấy. Một số yếu tố trong tính cách dường như có vai trò quan trọng trong cách chúng ta phản ứng với việc tiếp xúc cơ thể thuần túy bạn bè, đặc biệt là các đặc điểm Lý trí và Hướng nội.
Theo khảo sát “Cảm nhận qua tiếp xúc” của chúng tôi, trung bình khoảng 56% những người thuộc nhóm Lý trí đồng ý rằng họ thích những cử chỉ thân mật nhẹ như khoác vai, ngay cả nơi công cộng. Đó là đa số, nhưng khi so sánh với mức trung bình 79% của nhóm Cảm xúc cũng đồng ý, thì sự khác biệt giữa hai nhóm tính cách đối lập này trở nên rất rõ ràng.
Trong cùng khảo sát đó, chúng tôi hỏi liệu mọi người có coi việc tiếp xúc cơ thể là một hình thức giao tiếp hiệu quả hay không, và sự phân cực này lại một lần nữa xuất hiện. Trung bình có 59% nhóm Lý trí đồng ý, trong khi con số này ở nhóm Cảm xúc là 83%.
Những con số này không hề ám chỉ rằng tất cả người có đặc điểm Lý trí đều không thích tiếp xúc như Mary. Thực tế, các biểu đồ cho thấy phần lớn người thuộc nhóm Lý trí vẫn cảm thấy thoải mái với tiếp xúc cơ thể – chỉ là không bằng mức độ của những người thuộc nhóm Cảm xúc.
Nếu chúng ta so sánh lại hai câu hỏi khảo sát trên nhưng tập trung vào đặc điểm Hướng nội và Hướng ngoại, thì kết quả cho thấy một mối liên hệ tương tự giữa Hướng nội và xu hướng ít thích tiếp xúc cơ thể.
Trung bình, 65% người Hướng nội đồng ý rằng họ thích sự đụng chạm nhẹ nhàng thân mật, trong khi con số này ở nhóm Hướng ngoại là 84%. Khoảng 70% người Hướng nội cảm thấy việc chạm vào nhau là một cách giao tiếp hiệu quả, nhưng so với 86% người Hướng ngoại đồng ý thì rõ ràng người Hướng nội vẫn giữ phần nào sự dè dặt đặc trưng của họ.
Người Hướng nội có Lý trí và xu hướng tránh tiếp xúc thân mật
Và giờ là lúc chúng ta gọi thẳng tên – một cách yêu thương, dĩ nhiên.
Kiến trúc sư (INTJ), Nhà lý luận (INTP), Nhà tổ chức (ISTJ) và, ở mức độ thấp hơn, Bậc thầy (ISTP) đều nổi bật vì tỷ lệ đồng ý thấp hơn đáng kể với hai câu hỏi khảo sát mà tôi vừa nhắc đến.
Vậy thì tại sao? Tại sao họ lại như vậy?
Thì… đơn giản là họ như vậy thôi. Như Mary – tình cờ là một Nhà lý luận – đã khẳng định, “Đó là một phần tính cách của tôi.”
Sức ảnh hưởng kết hợp của hai yếu tố Hướng nội và Lý trí được thể hiện rất rõ ràng qua cách mỗi kiểu tính cách khác nhau trả lời cho câu hỏi: “Bạn có miêu tả bản thân là người thể hiện cảm xúc thông qua tiếp xúc cơ thể không?”
Những người có xu hướng Hướng nội thường tự xem mình là người sống kín đáo, và với một số người, sự dè dặt trong cách thể hiện còn mở rộng sang cả ranh giới cơ thể. Người Hướng nội có Lý trí cũng ít khi cảm thấy cần được thể hiện tình cảm – cả về mặt thể chất lẫn cảm xúc. Đặc điểm Lý trí góp phần vào xu hướng thích được kết nối qua trí tuệ hơn là qua tiếp xúc nhẹ để thể hiện tình bạn hay sự gần gũi.
Với bản chất riêng tư và thiên về lý trí của những kiểu tính cách này, hành vi chạm vào người khác có thể được họ xem là một hành động rất thân mật. Chẳng hạn, gần 70% Kiến trúc sư cho rằng ôm là hành động mang nhiều ý nghĩa hơn chỉ là một cử chỉ bình thường. Trong khi những người thuộc kiểu tính cách khác có thể có tiêu chuẩn khác về sự “thân mật,” thì đa số vẫn đồng ý rằng điều đó cần đến một mức độ tin tưởng nhất định – và những Người Hướng nội có Lý trí có xu hướng dành sự tin tưởng ấy cho những người thật sự thân thiết với họ.
Khi ta nhìn bức tranh toàn cảnh và xem xét cách hai đặc điểm tính cách này kết hợp và bổ sung lẫn nhau, ta hoàn toàn có thể hiểu được vì sao những Người Hướng nội có Lý trí lại dễ nhạy cảm hoặc thậm chí né tránh khi có sự tiếp xúc cơ thể thuần túy từ người mà họ không quá gần gũi.
Các yếu tố khác ảnh hưởng đến việc né tránh tiếp xúc
Cũng cần lưu ý rằng ngoài kiểu tính cách, vẫn có nhiều yếu tố khác ảnh hưởng đến việc ai đó có xu hướng tránh né sự tiếp xúc cơ thể thân mật.
Ở nhiều nền văn hóa, việc tiếp xúc cơ thể – đặc biệt giữa người khác giới – không phổ biến hoặc còn bị xem là không phù hợp. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến cảm giác khó chịu khi ai đó đặt tay lên vai bạn hoặc vỗ nhẹ vào lưng.
Thu nhỏ phạm vi từ văn hóa xuống đến gia đình, động lực giữa các thành viên trong nhà cũng ảnh hưởng sâu sắc đến cách ta biểu hiện tình cảm qua những tiếp xúc vật lý. Tôi là người thuộc kiểu Cảm xúc, nhưng khi còn nhỏ, gia đình tôi hiếm khi ôm nhau. Khi còn ở tuổi thiếu niên, tôi cứng đờ mỗi lần bạn bè chạm vào mình vì cảm giác ngượng ngùng và không biết phản ứng ra sao.
Nhưng tôi thích cảm giác đó, dù nó làm tôi không thoải mái. Theo thời gian, tôi dần thấy vui thích và đáp lại những cử chỉ thân mật đơn giản như vậy. Điều này giúp tôi cảm thấy gần gũi hơn với bạn bè. Cuối cùng, việc tương tác qua những đụng chạm thân thiện trở nên tự nhiên với tôi. Dù vậy, điều này không phải lúc nào cũng đúng với những ai lớn lên trong môi trường mà biểu hiện tình cảm qua tiếp xúc không phổ biến, và nhiều người không bao giờ vượt qua vùng an toàn đó của mình.
Trước khi kết thúc bài viết này, tôi muốn nhắc đến hai yếu tố khác tuy không đi sâu vào phân tích, nhưng vẫn cần được thừa nhận. Việc tôi không bàn kỹ không có nghĩa là xem nhẹ chúng, mà là vì chúng vượt quá phạm vi hiểu biết của tôi cũng như lý thuyết tính cách.
Yếu tố đầu tiên là một tình trạng lâm sàng được gọi là tăng nhạy cảm xúc giác hay phản ứng phòng vệ với tiếp xúc, thuộc nhóm rối loạn xử lý cảm giác. Đây là một tình trạng liên quan đến hệ thần kinh cảm giác, không chỉ đơn giản là tránh tiếp xúc mà bao gồm cả cảm giác quá mức với bất cứ thứ gì lướt qua da. Nó thường gặp ở người có thần kinh đa dạng (neurodivergent).
Yếu tố thứ hai là lạm dụng. Khi cơ thể một người từng bị xâm phạm hoặc bị ngược đãi bởi người khác, điều đó có thể để lại ảnh hưởng lâu dài lên cách họ tương tác với thế giới xung quanh.
Một vài suy ngẫm cuối cùng
Nếu bạn là người tránh né các loại tiếp xúc cơ thể thân mật, xin bạn hãy yên tâm vì bạn không hề đơn độc – và quan trọng nhất là: không có gì sai với bạn cả. Việc nhận ra và tôn trọng vùng an toàn cũng như ranh giới cá nhân của mình là điều hoàn toàn lành mạnh.
Điều đó không có nghĩa là sẽ không có những khoảnh khắc ngượng ngùng, giống lần đầu tiên tôi ôm Mary vậy. Nhưng chính nhờ sự tự chấp nhận không ngần ngại của cô ấy, cùng với sự sẵn lòng của tôi trong việc tôn trọng giới hạn của cô, chúng tôi mới trở thành bạn thân đến thế.
Và bạn biết không? Đôi khi, và luôn là theo ý của cô ấy, Mary nhẹ nhàng bóp vào cánh tay tôi khi cô thật sự phấn khích về điều gì đó. Cái siết nhẹ ấy với tôi còn ý nghĩa hơn cả một cái ôm thật chặt từ một người quen xã giao, vì tôi biết cô ấy hoàn toàn tin tưởng tôi và quý mến tình bạn này nhiều như tôi quý mến tình bạn với cô ấy.
Nếu bạn không thích tiếp xúc cơ thể thân thiện, bạn nghĩ tính cách của mình ảnh hưởng như thế nào đến xu hướng đó? Bạn thể hiện nhu cầu và giới hạn cá nhân của mình ra sao với người khác? Hãy chia sẻ cùng chúng tôi trong phần bình luận bên dưới nhé.
Đọc thêm
- Nhận diện các đặc điểm tính cách trong đời thực: Lý trí vs. Cảm xúc
- Cách nhận ra hướng nội và hướng ngoại ngoài đời thực
- Một số kiểu tính cách gặp khó khăn trong việc đón nhận tình cảm
- Sự tự chấp nhận là một phần thiết yếu trong hành trình phát triển bản thân. Hãy khám phá Bộ công cụ Premium Suite của chúng tôi để hiểu rõ hơn về cách lý thuyết tính cách có thể giúp bạn phát huy hết tiềm năng của mình.